ارزیابی آسیب پذیری سیستم اقتصادی - اجتماعی و منابع آب نسبت به کم آبی با استفاده از چارچوب حسابداری آب (مطالعه موردی: محدوده مطالعاتی رفسنجان)

منابع آب از مهم¬ترین عوامل در سیستم¬های اکولوژیکی و اجتماعی - اقتصادی به شمار می¬رود. با توسعه اقتصادی و رشد جمعیت، تقاضا برای منابع آب به شدت افزایش یافته است و با افزایش تقاضا و تشدید رقابت بین کاربران آب کمبود آب به شیوه¬های مختلفی نمود پیدا کرده است. برای مقابله با کمبود آب نیاز به توسعه روشی برای مدیریت آب در بسیاری از مناطق جهان است. درک آسیب¬پذیری جهت تدوین سیاست¬های مدیریت یکپارچه منابع آب مهم می¬باشد و پایه¬ای را برای تصمیم¬گیران جهت اولویت¬بندی فعالیت¬های به خصوص و بهبود آسیب¬پذیری، فراهم می¬کند. به منظور فراهم نمودن مدیریتی جامع و یکپارچه برای منابع آب لازم است تا داده¬های مختلف از بخش¬های گوناگون هیدرولوژیکی، زیست¬محیطی و اقتصادی در کنار یکدیگر مورد پردازش و تفسیر قرار گیرند. از این رو، ضروری است نظام استانداردی جهت سازماندهی این قبیل داده¬ها مورد استفاده قرار گیرد. نظام حسابداری آب، رویکردی در جهت استاندارد کردن نحوه¬ی سازماندهی داده¬ها و اطلاعات می¬باشد. هدف از تحقیق حاضر ارائه روش شناسی برای ارزیابی جامع آسیب¬پذیری سیستم اقتصادی - اجتماعی و منابع آب محدوده مطالعاتی رفسنجان نسبت به کم آبی است. لذا سعی گردیده است که با بررسی و تحلیل مفهومی آسیب¬پذیری و بررسی مطالعات متعدد چارچوب تحلیلی مناسبی برای ارزیابی آسیب¬پذیری در نظر گرفته شود. در این راستا به منظور سازماندهی داده¬ها و استخراج نشانگرهای مرتبط با آسیب¬پذیری به تدوین حساب-های آب مربوط به محدوده مورد مطالعه برای دو سال 1380 و 1385 پرداخته شد و با تحلیل روند نشانگرهای استخراجی دیدگاه¬هایی از وضعیت آسیب¬پذیری منابع آب فراهم شد که می¬توانند با درک وضعیت فعلی و آنچه که ممکن است در گذشته اشتباه صورت گرفته باشد، به تصمیم¬گیران در جهت دست¬یابی به راه¬حل¬هایی برای کاهش آسیب¬پذیری منابع آب در محدوده مطالعاتی رفسنجان کمک کنند. در ادامه این مطالعه از نگرش پویایی سیستم ها و نرم افزار vensim به منظور بررسی تأثیر گزینه¬های سیاستی بر سیستم استفاده شد. نتایج حاصله در بررسی وضع موجود حاکی از وضعیت و حالت نامناسب سیستم منابع آب محدوده مطالعاتی رفسنجان می¬باشد. بررسی این وضعیت تحت تأثیر گزینه¬های سیاستی مختلف نشان می¬دهد که گزینه سیاستی تغییر الگوی اقتصادی محدوده رفسنجان از کشاورزی به صنعت و معدن و تغییر درصدی از اشتغال از کشاورزی به صنعت و معدن منجر به بهبود آسیب¬پذیری محدوده مطالعاتی رفسنجان در ابعاد منابع آب، اقتصادی و اجتماعی می¬گردد.